Công dân dễ dàng đòi bồi hoàn quốc gia, thì quốc gia phải cẩn trọng hơn trong hành xử quyền lực
Đề án cũng đề xuất việc hình thành các thị thành vệ tinh, tức là sẽ có “thành ph ố trong thành ph ố”; với bốn TP vệ tinh có tên gọi: Đông, Nam, Tây, Bắc ở bốn cửa ngõ TP qua việc gộp lại một số quận.
UBND TP ra quyết định giao cho giám đốc sở ký giấy chứng thực. 2 cấp chính quyền bao gồm cấp TP trực thuộc T. Ngoài ra, chính quyền cũng được trao thêm quyền quy định các hành vi xâm phạm thứ tự, an toàn, văn minh đô thị nảy sinh mới (chưa có văn bản luật quy định là vi phạm hành chính) và quy định mức xử phạt nhằm tăng cường giáo dục, răn đe. HCM nên để TP. Vấn đề gốc rễ của một chính quyền đô thị chính là quyền hạn và ảnh hưởng trực tiếp đối với môi trường sống và phát triển thị thành của người dân sống tại đó, phê chuẩn lá phiếu bầu của mình.
T ươ ng lai phúc l ợi c ủa TP này h ơ n TP kia thì ng ười dân có th ể so sánh. Khi thành lập chính quyền thị thành, giám đốc sở sẽ trực tiếp ký quyết định và chịu nghĩa vụ hoàn toàn với quyết định đó. HCM. Tuy nhiên, với mô hình chính quyền tỉnh thành sẽ có cơ quan chịu nghĩa vụ cụ thể.
Nên chi, chỉ có những người đang sống và làm việc tại địa phương, hiểu rõ các vấn đề của cộng đồng thì mới giải quyết hiệu quả những đề nghị của cộng đồng. HCM làm trước, sau đó từ kinh nghiệm của TP.
Theo ông Diệp Văn Sơn, chỉ xét riêng việc tăng tính tự chủ, tự quản cho chính quyền tỉnh thành sẽ tăng trách nhiệm của cơ quan quản lý để đáp ứng nhu cầu thúc bách về một cơ chế “mềm” phục vụ quản lý, phát triển cho TP. Bấy lâu ở ta, mỗi khi xảy ra vấn đề gì thì không thể tìm được người chịu bổn phận chính. Hà Nội là một TP lớn, cũng gặp những vấn đề na ná TP.
Khi tổ chức 4 đô thị trực thuộc thành một cấp chính quyền đầy đủ thì ở đó sẽ thiết lập các cơ quan dân cử cơ sở mà ở đó tiếng nói, hoạt động người dân gắn chặt với bản chất chính quyền của dân, đó là hướng tới mô hình mới. HCM (lớn), có cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao. Ư và cấp cơ sở sẽ bản chất hơn, minh bạch tính tự chủ, tự chịu nghĩa vụ, “chứ không họp nhau rồi đi xin, yêu cầu như hiện giờ”.
Cơ quan này cũng không thể đỗ lỗi cho ai được để lẩn tránh nghĩa vụ. Đặc biệt, ông cho rằng mô hình CQĐT giúp phúc lợi công cộng sẽ rõ ràng và bản tính hơn. Việc xây dựng một chính quyền thành thị đồng nghĩa với việc xây dựng một cộng đồng dân cư có bản sắc.
3 l ợi ích chính c ủa ng ười dân Theo phân tích của TS Võ Trí Hảo- Khoa Luật (Đại học Kinh tế TP. HCM, thành viên ban soạn thảo đề án- cũng cho rằng với mô hình tổ chức 4 thành thị trực thuộc sẽ tăng tự chủ, có điều kiện nâng cao phúc lợi cho người dân tốt hơn thay vì cả TP lớn phải quán xuyến quờ quạng. HCM sẽ có 4 đô thị (vệ tinh) được thành lập mới, gồm: TP. Theo đề án, 13 quận nội ô (1, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Phú Nhuận, Gò Vấp, Tân Bình và Tân Phú) chỉ có 1 cấp chính quyền, gọi là chính quyền TP.
Sẽ không còn tình trạng một việc mà nhiều cấp cùng làm; không còn tình trạng phường xã trở thành cái “máng x ối”, mọi việc đều đổ xuống đây. Ví dụ, khi cấp giấy cho người dân, giờ là sở phải có tờ trình UBND TP. Câu hỏi phân cấp như thế nào, bao lăm lĩnh vực, quyền hạn "tự quản" mỗi đơn vị đến đâu càng khó đáp khi nước ta chưa có quy định cụ thể và mỗi đô thị lại có đặc thù riêng.
Một cộng đồng dân cư có thể quyết định việc chọn lọc ra người đứng đầu chuẩn y lá phiếu bầu và trao quyền hành thực thụ cho người đó để thực hành những chính sách có lợi cho cộng đồng, đó là tiền đề của một chính quyền thị thành đích thực.
Hiện các công trình hạ tầng liên lạc, hạ tầng từng lớp của TP rất thiếu so với nhu cầu của người dân, an ninh thứ tự phức tạp, bộ máy kềnh càng kém hiệu quả… nên chi, TP rất cần chuyền đổi sang mô hình quản lý chính quyền đô thị để phát huy hiệu quả đầu tư và chăm lo cho các vấn đề an sinh của người dân được tốt hơn. Một cộng đồng dân cư có bản sắc buộc phải có dấu ấn của người lãnh đạo.
HCM trên địa bàn ba huyện: Củ Chi, Bình Chánh và Cần Giờ theo cơ chế ủy nhiệm chứ không phải cấp chính quyền. Để tiện lợi trong công tác quản lý hành chính nhà nước, tại mỗi quận nội thành sẽ tổ chức một cơ quan đại diện hành chính dưới hình thức Ủy ban hành chính. Lúc này, việc luân chuyển hồ sơ giữa các bộ phận của pháp nhân công quyền là việc nội bộ của pháp nhân, công dân không cần quan hoài.
Dưới các quận nội ô có Ủy ban hành chính phường do Chủ tịch Ủy ban hành chính phường hoặc Phường trưởng đứng đầu. Đây là việc ở nước ta chưa từng có tiền lệ. Tương tự, mức lương cơ bản hiện bảo đảm đời sống cho cán bộ công chức bình quân trong cả nước nhưng ở TP.
Dân bị thiệt hại cũng không biết khiếu kiện ai. HCM: Mô hình chính quyền thành thị sẽ tạo ra những bước đột phá lớn cho sự phát triển của TP.
Đó là phải có quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, phải được quyền quyết cái gì chứ không họp nhau rồi đi xin, yêu cầu. HCM khẳng định, chuyển đổi mô hình tổ chức bộ máy chính quyền hiện thời là xuất phát từ nhu cầu của người dân. Trong khi ở tỉnh thành, người dân thu nhập cao hơn, dẫn đến mức phạt không đủ sức răn đe. Tôi cho rằng khi bàn đến xây dựng mô hình chính quyền thành thị thì những việc như kiến trúc, quy hoạch hay bỏ Hội đồng nhân dân… chỉ là những vấn đề ngọn của câu chuyện.
Tây và TP. HCM đang làm, Hà Nội đã nói từ 10 năm trước nhưng đến nay vẫn chưa thực hành là bởi Hiến pháp chưa cho phép mô hình TP trong TP. Trong đó, 13 quận nội thành chỉ có một cấp quản lý là cấp chính quyền TP. Bắc. HCM. Sự thành công không nằm ở việc có được một “mẫu” chính quyền thị thành hoàn hảo mà ở cách vận hành bộ máy.
Người đứng đầu Ủy ban hành chính quận gọi là Chủ tịch quận hoặc Quận trưởng. Các thị thành này là cấp chính quyền cơ sở dưới cấp chính quyền TP.
Hơn nữa, chẳng thể phủ nhận khái niệm "chính quyền tỉnh thành" đối với người dân vẫn còn khá mới, với tư duy ngại thay đổi thì vấn đề tuyên truyền để đạt được sự đồng thuận không dễ dàng. Bài học về xây dựng “cơ sở hạ tầng” song hành “kiến trúc thượng tầng” có thể sẽ được kiểm chứng qua việc hình thành một mô hình chính quyền thị thành hợp lý và hoàn chỉnh: chẳng những về phần cứng qua cầu đường trường trạm hay thiết chế thực hành, mặc cả ở phần mềm trong nghĩ suy, lẫn tư duy.
HCM trực thuộc T. Khó khăn trước hết dễ nhận ra nhất là cơ sở lý luận và cơ sở thực hiện về chính quyền thành thị. Chúng ta hãy tự hỏi, dấu ấn của người lãnh đạo cộng đồng mình là gì? Có ai biết dấu ấn của người lãnh đạo cộng đồng của mình không? Người dân cần có người đại biểu thật sự của mình và người đại biểu đó phải có quyền hạn rõ ràng, có tự chủ với ngân sách để thực hành những đề nghị của cộng đồng dân cư đưa ra.
N. Vớ các Ủy ban hành chính cấp quận, phường chỉ là cơ quan đại diện của chính quyền TP. HCM sẽ có những quy định chung và thậm chí từ đó thay đổi cả Hiến pháp, rồi Hà Nội sẽ làm. Tổ chức chính quyền hai cấp mang lại bản tính chứ không ba cấp mà thiếu bản tính như hiện nay.
Một chuyên gia trong lĩnh vực quy hoạch - kiến trúc, tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn, người đã có kinh nghiệm làm việc và giảng dạy trong chuyên ngành kiến trúc tại một số trường đại học ở Hoa Kỳ, Canada… cho rằng cần phải nghiên cứu nghiêm túc và tổ chức một chính quyền tỉnh thành từ chính những vấn đề gốc rễ này. Cái nào cấp dưới làm thì cấp trên không làm mà chỉ kiểm tra, giám sát; phân định rõ ràng, có cơ chế ủy nhiệm, ủy quyền chứ không nhập nhằng.
Trong quá trình quản lý thành thị, các cấp chính quyền phải luôn chống chọi với những khó khăn như: xây dựng không tuân thủ quy hoạch, ngập nước, thiếu cây xanh, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, thất nghiệp, tối dạ từng lớp, gia tăng dân số… Hệ thống luật pháp về thành thị chưa đủ, chưa đồng bộ, pháp chế chưa nghiêm dẫn đến cơ sở hạ tầng của thành thị lạc hậu, không đồng bộ; công tác tổ chức và quản lý thành phố chưa khoa học; công tác quy hoạch thành phố tiến hành chậm, chưa đồng bộ… Các bất cập này cư dân đô thị sẽ gánh chịu và chỉ có thể hóa giải khi thực hành mô hình chính quyền tỉnh thành.
Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế hiện giờ, chỉ riêng tiền để xóa bỏ những vấn đề nội tại, thành phố đã không đủ, huống chi tiền để “mua” một mô hình mới rồi "vận hành" nó càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Đề án thí nghiệm chính quyền thành phố TP.
Theo TS Lịch, khi đề án được triển khai sẽ tạo ra nhiều đột phá. Khi đã có luật chơi, người dân lẫn người được bầu cử cứ theo đó mà vận hành chính quyền tỉnh thành. ÔNG TR ẦN CHÍ DŨNG, GIÁM Đ ỐC S Ở QUY HO ẠCH - KI ẾN TRÚC TP.
HCM duyệt y. Chính quy ền g ần dân h ơ n Theo tấn sĩ Võ Trí Hảo, mô hình chính quyền đô thị sẽ nâng tính chủ động, tự chịu bổn phận của cơ quan chính quyền. Bên cạnh đó, việc giảm bớt cấp quản lý của mô hình chính quyền đô thị sẽ làm khoảng cách từ dân đến chính quyền gần hơn.
/. Hồ Chí Minh. HCM)- về tổng quan, mô hình chính quyền thị thành (CQĐT) mà TP. Đặc biệt, đề án quan niệm mỗi cấp chính quyền là một “pháp nhân công quy ền”. Ư với vai trò là tỉnh thành trọng tâm, người đứng đầu vẫn là chủ toạ UBND TP; tại mỗi quận, phường sẽ tổ chức bộ máy căn bản như giờ nhưng dưới hình thức là ủy ban hành chính (có thể sẽ được gọi là quận trưởng, phường trưởng).
Trần Du Lịch- Phó trưởng đoàn ĐBQH TP. Theo dự thảo đề án, chính quyền tỉnh thành TP. Tuy nhiên, không phải là không có những khó khăn trên con đường tìm ra “chiếc áo mới” cho chính quyền tỉnh thành TP. Th ứ ba, tuốt tuột các vụ án hành chính trong hoạt động công vụ ở TP, sẽ chỉ có 2 loại bị kiện độc nhất: chính quyền TP và chính quyền cơ sở. Việc công dân, doanh nghiệp đòi bồi hoàn quốc gia cũng sẽ dễ hơn rất nhiều so với hiện.
TS TR ẦN DU L ỊCH, PHÓ TR ƯỞNG ĐOÀN ĐBQH TP. Do đó, sẽ giảm bớt nhiều thủ tục so với hiện giờ. Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, để thay “chiếc áo quá chật” cần phải tìm ra “chiếc áo phù hợp” hơn là "mặc cấp một chiếc áo mới" rồi chỉnh sửa, thêm bớt cho vừa vặn. HCM.
Người đứng đầu các TP gọi là Chủ tịch hoặc Thị trưởng có ngạch trật tương đương với Phó chủ toạ UBND TP. Đông, TP. “Ví d ụ 13 qu ận n ội thành thì phúc l ợi chung c ủa xã h ội thì chung cho 13 qu ận n ội thành ch ứ không ph ải là ở n ơ i nào h ọc n ơ i đó, ch ỗ nào thu ận ti ện thì mình cho con cái theo h ọc.
Có thể người dân sẽ bỏ thăm bầu trực tiếp một Thị trưởng (Mayor) cùng nhóm cộng sự của ông ta, hoặc người dân bầu ra một Hội đồng thành phố (City Council) và hội đồng này bầu chọn một Thị trưởng, hoặc sẽ đi thuê một người quản lý (City Manager) như một doanh nghiệp đi thuê tổng giám đốc (CEO).
Chả hạn, về vấn đề an ninh trật tự của TP hiện rất phức tạp nhưng Chính phủ quy định mức phạt vận dụng chung cho cả nước. HCM tương trợ bằng cách lập cơ quan đại diện hành chính của chính quyền TP. HCM hiện thời như “dùng chi ếc áo nông thôn đ ể m ặc cho đô th ị”, quá “ch ật” với tầm vóc to lớn của một thành phố.
Th ứ hai, việc đề án công nhận toàn TP là một cộng đồng thống nhất, có thể đi tới việc người dân có thể làm thủ tục hành chính bất kỳ nơi nào mà mình thấy tiện lợi, không một mực phải tại nơi mình đăng ký hộ khẩu thường trú như hiện thời.
/. Tuy nhiên, do địa bàn xã và thị trấn còn khó khăn, sẽ được chính quyền TP.
Về vấn đề quản lý thứ tự xã hội, hành chính sẽ hiệu quả hơn. HCM rất cần có mô hình chính quyền thị thành thích hợp để phục vụ nhu cầu phát triển và đáp ứng lợi quyền của người dân. HCM được tổ chức hai cấp (theo quy định hiện hành ba cấp) gồm: cấp TP trực thuộc trung ương và cấp cơ sở.
HCM được xem là một thành phố “đ ặc bi ệt” với quy mô lớn nhất nước nhưng lại gặp nhiều thách thức trong công tác quản lý, quy hoạch, an sinh xã hội… nên, TP.
HCM đang hướng tới, về bộ máy tổ chức sẽ mang lại những lợi. Chẳng hạn, chính quyền được tự chủ quyết định số lượng biên chế của bộ máy các cấp và chính sách, chế độ lương cho cán bộ, công chức, nhân viên. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng khi các bên dự, từ góc nhìn ở tầng mức Trung ương, đến các cơ sở thực hành vai trò thí điểm, chưa được xây dựng một nền móng đồng bộ về nhận thức.
ÔNG LÊ THANH HẢI, ỦY VIÊN BỘ CHÍNH - BÍ THƯ THÀNH ỦY TPHCM: Xây dựng mô hình chính quyền mới phải đúng với bản chất của chế độ là chính quyền của dân, do dân và vì dân.
Nam, TP. Cần có cơ cấu để người dân có thể thay lãnh đạo bằng chính lá phiếu của mình. Nếu trong quá trình cung cấp dịch vụ công mà cơ quan cung cấp gây thiệt hại cho người dân thì cá nhân chủ nghĩa đó có thể khiếu kiện ngay cơ quan cung cấp đòi đền bù.
Song song với việc phải giải quyết nhanh các thủ tục hành chính cho người dân, nghĩa vụ của các sở, ngành cũng sẽ được quy định rõ ràng hơn. Hồ Chí Minh được thực hành thử nghiệm đề án tổ chức quản lý theo mô hình chính quyền thành thị. Chính quyền bốn tỉnh thành được lập mới có HĐND, UBND, hoạt động theo cơ chế phân cấp. Tại mỗi xã và thị trấn có HĐND và UBND với cơ chế tự chủ cao (tương đương chính quyền bốn TP vệ tinh) do HĐND của cấp ứng bầu và được UBND TP.
Ông Diệp Văn Sơn - nguyên Phó vụ trưởng Bộ Nội vụ- nhận định, mô hình quản lý thị thành tại TP. Cấp dưới của chính quyền TP. TS. Các TP s ẽ ph ải c ạnh tranh h ơ n đ ể ph ục v ụ dân t ốt h ơ n, chính quy ền s ẽ thi đua v ới nhau đ ể nâng phúc l ợi lên”, ông phân tích. Bên cạnh huy động nhân công, huy động nguồn vốn để triển khai mô hình cũng là câu hỏi đau đầu cho những nhà hoạch định chính sách.
ÔNG H Ồ QUANG L ỢI, TR ƯỞNG BAN truyền giáo THÀNH ỦY HÀ N ỘI: Việc xây dựng một chính quyền đô thị như TP.
HCM: Khi mô hình chính quyền thành phố được hình thành sẽ đổi thay chức năng căn bản của các sở, ngành từ tham mưu sang quản lý quốc gia. Làm sao để đo được tính khả thi của những đề án chính quyền đô thị của TP.
K. Lúc đó công dân vùng đang tỉnh thành hóa và vùng nông thôn (vùng 2 và 3) sẽ hoặc nộp và nhận lại hồ sơ từ chính quyền cấp xã, TP vệ tinh (nếu vấn đề thuộc quyền của pháp nhân lực quyền cơ sở), hoặc nộp và nhận lại hồ sơ tại chính quyền TP (nếu vấn đề thuộc pháp nhân công quyền TP); công dân 13 quận nội ô (vùng 1 - vùng tỉnh thành) thì còn “sung sướng” hơn nữa, chỉ nộp mọi loại hồ sơ tại một cơ quan độc nhất là chính quyền TP, đồng thời là chính quyền cơ sở.
HCM, không phải là pháp nhân công quyền. HCM chưa chắc đảm bảo được đời sống cho cán bộ công nhân nhân viên. Tiến sĩ Võ Trí Hảo - Khoa Luật, ĐH Kinh tế TP. Còn việc thí nghiệm, vì Hà Nội là thủ đô, có vị trí trung tâm rất đặc biệt nên phải chờ nơi khác làm trước.
Mô hình chính quy ền đô th ị: Tăng t ự ch ủ, tăng trách nhi ệm tr ước dân TP. Mô hình chính quy ền đô th ị s ẽ nâng tính ch ủ đ ộng, t ự ch ịu trách nhi ệm c ủa c ơ quan chính quy ền. A C ần có c ơ c ấu đ ể ng ười dân có th ể thay lãnh đ ạo b ằng chính lá phi ếu c ủa mình Câu chuyện về chính quyền thành thị đang được bàn thảo sôi nổi ở nước ta trong những ngày qua, hầu hết các vấn đề xoay quanh việc tổ chức, quy hoạch, thu ngân sách… từ những mô hình chính quyền thành phố.
Trên thế giới có nhiều mô hình chính quyền thị thành nhưng có thể thấy có hai cách tổ chức.
Sau: Th ứ nh ất, giảm bớt cấp hành chính kéo theo sẽ giảm bớt các bước trong thủ tục hành chính. HUY Thay áo m ới cho chính quy ền đô th ị! Bộ Chính trị đã đồng ý tiếp chuyện cho phép TP. Tuy nhiên, một chính quyền thị thành thực thụ lại được quyết định bởi chính người dân sống trong đó, chuẩn y lá phiếu bầu của họ.
Đương nhiên, người đứng đầu đó phải được giám sát bởi chính người dân, cũng chuẩn y lá phiếu dành cho một hội đồng của tỉnh thành, để tránh việc chuyên quyền, tham nhũng, bè phái… Sau nhiệm kỳ, người dân lại xem xét có nên bầu cho người đó nữa không, một chính quyền thành thị phải được vận hành trên nền tảng như vậy.
Sau khi tổ chức bốn TP mới, diện tích còn lại là địa bàn nông thôn, sẽ tổ chức thành các xã và thị trấn. HCM. HCM đang lấy quan điểm rộng rãi và nếu được khai triển sẽ có một sự đổi thay rất lớn về mô hình thành thị. Phải làm rõ thực chất của chế độ, quốc gia pháp quyền xã hội chủ nghĩa và bổn phận người đứng đầu.
Trong bối cảnh còn nhiều bất cập trong công tác quản lý hành chính, sự kiện trên cho thấy thời điểm đổi mới mô hình quản lý đô thị hiện giờ bắt đầu “chín muồi”.
Như đã nói ở trên, người dân tự bầu ra lãnh đạo của mình và giám sát phê chuẩn khung luật do chính quyền trung ương ban hành chính là việc tạo ra luật chơi chứ không phải tạo ra một lãnh đạo.
Thước đo của mô hình mới này tích cực hay không là nó có đích thực của dân, do dân và vì dân hay không và phải làm sao khắc phục, tránh tình trạng quan, cửa quyền, xa dân. Sẽ tránh được tình trạng một lãnh đạo được từ trên “ấn” xuống mà không hiểu và không thể giải quyết được những vấn đề của cộng đồng tại chỗ.
Người đứng đầu UBND 4 TP này yêu cầu gọi là chủ toạ hoặc thị trưởng và có ngạch trật tương đương với Phó Chủ tịch UBND TP. Không thể bổ nhiệm một người đến từ nơi khác để đứng đầu một chính quyền tỉnh thành được.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét